ỐC HƯƠNG - ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC

Ốc hương (danh pháp khoa học: Babylonia areolata) là một loài động vật thân mềm thuộc họ Babyloniidae sống ở vùng biển nhiệt đới, phân bố chủ yếu ở biển Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, độ sâu từ 5 – 20 m, sống tại chất đáy cát hoặc bùn cát pha lẫn vỏ động vật thân mềm. Đây là loài nhuyễn thể chân bụng quen thuộc không chỉ với người dân miền biển mà cả với những người ở vùng khác vì thịt ốc hương rất ngon, nó còn là nguồn nguyên liệu để làm những món ăn ngon và có giá rất cao trên thị trường.

Đặc điểm sinh học

Ốc hương thuộc loại ốc xoắn, vỏ màu vàng điểm các chấm nâu, phân bố khắp các miền cận biển với đáy cát pha bùn, kích cỡ cá thể lớn nhất dài không quá 10cm và nặng khoảng 60g. Nhìn bề ngoài, ốc hương có màu lốm đốm xanh trắng vàng rất sạch đẹp.

Tên gọi ốc hương vì nó được gọi tên theo mùi của ốc ngay cả khi tươi sống đã tỏa ra hương thơm tự nhiên, hấp dẫn và tỏa ra hương vị hấp dẫn khi được nấu chín. Ốc hương chỉ cần luộc không cần thêm gia vị nhưng mùi ốc hương lại bốc thơm như lá dứa, ngát như hoa ngâu, gay gay như riềng.Thịt ốc hương giòn ngọt, lúc nào cũng tươi, dai, không bở, Đặc biệt ốc rất bổ dưỡng cho sức khỏe con người, thịt ốc có hàm lượng dinh dưỡng cao. Ốc cung cấp nhiều calo, các loại vitamin B không thể thiếu cho hoạt động của não và hệ thần kinh. Ốc không có cholesterol nhưng lại dễ tiêu.

Thức ăn của loài ốc hương là mùn bã lắng đọng ở đáy biển và xác thối rữa của các loài thủy sản. Ngoài ra thức ăn của ốc hương còn là động vật. Nó thích ăn các loài động vật thân mềm có 2 mảnh vỏ (trai, sò, nghêu…) và các loài giáp xác (tôm, cua, ghẹ…). Mỗi ngày nó ăn một lượng thức ăn khoảng 12% so với trọng lượng cơ thể của nó. Ở đáy biển, ốc hương sống rải thưa từng đôi một, nhưng khi gặp mồi thì họp đàn dày đặc bu quanh miếng mồi để rúc tỉa.

Nuôi trồng

Ở Việt Nam, ốc hương được biết đến như mặt hàng thủy hải sản cao cấp, giá bán trên thị trường không dưới 300.000 đồng/kg, còn giá xuất tại hồ từ 200.000 – 250.000 đồng/kg. Diện tích nuôi ốc hương trên địa bàn huyện Ninh Hòa 50 - 70ha, tập trung ở các xã Ninh Thọ, Ninh Hải, Ninh Phú, Ninh Ích, Ninh Hà… mặt hàng này được ưa chuộng ở thị trường châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, Đài Loan, Singapore. Hiện nay, giá ốc hương trên thị trường nội địa Việt Nam dao động từ 120.000 - 220.000 đồng/kg (tuỳ theo thời điểm), giá xuất khẩu từ 10-15 USD/kg.

Ốc hương được coi là đặc sản quý đang được ngư dân vùng Phú Quốc khai thác và nuôi trồng để xuất khẩu., ốc hương được nuôi với nhiều mô hình đa dạng, tuy nhiên việc chăn nuôi ốc hương cũng không phải là không có những rủi ro nhất định.

Hiện nay, tại Việt Nam đã sản xuất được thức ăn cho ốc hương, tạo điều kiện cho việc nuôi ốc phát triển. Thay vì cho ốc hương ăn thức ăn tươi sống, người nuôi ốc hương có thể dùng viên thức ăn công nghiệp (dạng viên). Đây là loại thức ăn gồm các thành phần bột cá, vỏ sò và một số vitamin có sẵn, thức ăn này làm ốc hương tăng trưởng nhanh và ít bệnh., nó cũng ít làm ô nhiễm môi trường biển nhờ có chất kết dính không làm cho thức ăn tan rã trong nước.

Ốc hương được dùng làm nguyên liệu cho nhiều món ăn ngon như ốc hương nướng - là một đặc sản, ốc hương luộc, ốc hương nhồi.

TẬP TÍNH

Khi còn trong bọc trứng, ấu trùng sống nhờ vào noãn hoàng. Khi nở ra ấu trùng Veliger, chúng bắt đầu ăn lọc các loại tảo đơn bào kích thước nhỏ như Nannochloropsis oculata, Chaetoceros muelleri,Chlorella sp.. Một tuần sau, ấu trùng có thể ăn tảo có kích thước lớn hơn như Phatymonas sp.. ấu trùng nổi ăn là hỗn hợp tảo đơn bào, với mật độ sử dụng tăng dần, cho ăn hai lần/ngày. Ấu trùng bò lê có khả năng ăn mồi động vật như thịt tôm, cá, nhuyễn thể 2 mảnh vỏ. Chúng nhận biết mùi và tìm đến mồi rất nhanh nhờ hoạt động của xúc tu và các cơ quan cảm giác. Chúng có khả năng tấn công mồi sống như nghêu, bào ngư,…nhưng không ăn lẫn nhau khi còn sống.Thức ăn ưa thích là thức ăn tươi sống :tôm, cua, ghẹ, 2 mãnh vỏ lượng thức ăn bằng khoảng 5-7% trọng lượng ốc nuôi.

SINH SẢN

Con đực có gai giao cấu ở gốc xúc tu phải, đó là một nếp thịt có thể co giãn, nối với ống dẫn tinh. Con cái có lỗ sinh dục ở mặt dưới bàn chân, cách ¼ chiều dài bàn chân. Ốc hương là loài có giới tính phân biệt và thụ tinh trong. Quan sát vỏ ngoài không thể phân biệt được ốc đực và ốc cái qua hình dạng và màu sắc vỏ. Có phân biệt ốc đực và ốc cái qua một số đặc điểm: Ốc đực: Cơ quan sinh dục bao gồm: gai giao cấu, ống dẫn tinh và tuyến tinh màu vàng cam. Ốc cái: Cơ quan sinh dục gồm: lỗ sinh dục, buồng thụ tinh, ống dẫn trứng và buồng trứng có màu nâu tối. Trong đó hai đặc điểm dễ quan sát nhất để phân biệt đực cái qua hình thái ngoài là:

Ốc hương sinh sản lần đầu khi đạt chiều cao vỏ khoảng 40-50 mm ở cả con đực và con cái. Chúng sinh sản quanh năm nhưng mùa vụ chính từ tháng 3-10. Ốc hương thụ tinh trong. Mỗi ốc cái đẻ 18-75 bọc trứng. Trong mùa sinh sản, ốc hương thường kết cặp vào chiều tối và ban đêm trước khi đẻ trứng. Tinh trùng của con đực theo ống dẫn tinh qua gai giao cấu chuyển sang cơ thể con cái và được giữ lại trong buồng thụ tinh. . Sức sinh sản trung bình của một con cái thành thục trong điều kiện tự nhiên là 56.424 trứng/một lần đẻ sức sinh sản phụ thuộc nhiệt độ. Trứng nở ra ấu trùng Trochophora tiếp tục sống trong bọc trứng. Sau đó, phát triển thành ấu trùng Veliger. Sau 5-7 ngày, ấu trùng Veliger thoát ra khỏi bọc trứng, sống trôi nổi 15-18 ngày, ăn tảo đơn bào và trải qua quá trình biến thái thành ấu trùng bò, chuyển sang sống đáy. Sau 23-25 ngày, ốc con chuyển sang sống đáy hoàn toàn, chuyển sang ăn động vật như con trưởng thành. Thời gian tái thành thục khoảng hai tuần.

Nguồn: Wikipedia